Կան անուններ, որոնք իրենց ժողովրդի փառքը հաստատելու համար են, որոնք Աստծո շնորհով ընտրյալն են մշտարթուն պահելու, վերստին արժևորելու ու անմահացնելու հայ պոեզիայի մեծագույն գրողների ստեղծագործությունները ։ Անտարակույս, Սիլվա Յուզբաշյանի անունը մեկն է այն հազվագյուտներից, ում աստվածատուր ձայնի յուրահատուկ հնչեղության նրբերանգներն ու ելևէջները նորովի շնչով ու ջերմությամբ են վերապրեցնում բոլոր ժամանակների հայ պոեզիան ;
Բելգիայի թագավորության մայրաքաղաք Բրյուսելի „Հայ տուն„ մշակութային կենտրոնի նախաձեռնությամբ հոկտեմբերի 25 -ին կայացավ ՀՀ վաստակավոր արտիստուհի, ասմունքող Սիլվա Յուզբաշյանի պոեզիայի երեկոն ;
Սովորաբար, հոկտեմբերն անձրևային է Բրյուսելում ; Կամակոր, ցուրտ քամիներն անձրևի հետ շուրջօրյա շուրջպար բռնելով, իրենց կանոններն են թելադրում քաղաքին՝ ամենուր սփռելով սառնաշունչ տրամադրություն; Սակայն , այդ օրերին անձրևին հակառակ, երկնակամարում հանկարծ արևն այնքան գթառատ հայտնվեց, ասես Սիլվա Յուզբաշյանն իր հետ հայաստանյան արևն էր բերել ; Շաբաթը հարուստ էր ոչ միայն արևի ջերմացնող շողերով , այլև լեցուն՝ մշակութային տարատեսակ միջոցառումներով և ինքնին մտավախություն կար ,որ Սիլվա Յուզբաշյանի գրական երեկոյին գուցե հանդիսատեսի պակաս կլինեի ; Սակայն, սպասվածին ճիշտ հակառակ, սրահը նախատեսվածից առավել մարդաշատ էր, ; Սիլվա Յուզբաշյանին լսելու , նրա ձայնն առավել մոտից ըմբոշխնելու, գեղգեղանքը զգալու սիրով տարված երկրպագուները „Հայ տուն„ էին եկել ոչ միայն Բրյուսելից, այլև Բելգիայի տարբեր քաղաքներից, հարևան Հոլանդիայից, Գերմանիայից ,հեռավոր Շվեդիայից, ընդհուպ մինչև Միացյալ նահանգներից ; Երկու ժամ անընդմեջ հնչում էր Վիլյամ Սարոյանի, Համո Սահյանի, Վահագն Դավթյանի և մեծանուն այլ գրողների ստեղծագործություններ ու նրանց կյանքին առնչվող դիպվածքներ, փոքրիկ պատմություններ, բանաստեղծություններին ծնունդ տվող հակիրճ նախապատմություններ ; Գրական երեկոն բազմաժանր էր, հարուստ ոչ միայն ասմունքով, այլ լի սիրո, կարոտի. խոհական, մայրական, հայրենասիրական, զուգահեռվելով մինչև իսկ մեր օրեր ՝ արցախյան պատերազմին առնչվող թեմաներով ;
Համակ լռություն էր տիրում դահլիճում և լռության միջից հառնում էր „Ասմունքի թագուհու” տիտղոսը նվաճած Սիլվա Յուզբաշյանի անկրկնելի ձայնը ; Ձայն, որի հնչերանգներն այրող ճառագայթի նման, հուժկու ռադիոալիքի պես մխրճվում էր հանդիսատեսի սրտում , հոգին ջերմացնելով տանում մեկ ուրիշ աշխարհ, ուր հիշողություններն ուրվագծի պես վեր էին բարձրանում՝ տեղատվության ենթարկելով անցյալն ու ներկան ;
Հայ մեծանուն գրողների շունչն ու ոգին էր թևածում դահլիճում , ասես զգալի էր նրանց ներկայությունը ; Սիլվա Յուզբաշյանին լսելու էին շտապել ոչ միայն ավագ և երիտասարդ սերնդի հայ երկրպագուներն, այլ նաև օտար , ընդհուպ մինչև սևամորթ համայնքի ներկայացուցիչներ ; Եվ ի զարմանս այն փաստին, որ չտիրապետելով հայերենին, նախընտրել են իրենց երեկոն նվիրել
հայ պոեզիային , պատասխանն ինքնին զգացմունքային էր, ,,Զգալու համար հասկանալ պետք չէ, միայն ձայնի նրբերանգները բավական է հասկանալու, կաթիլ առ կաթիլ զգալու հոգու ջերմությունն ու արժևորելու այն հանճարներին , որ հայ ազգը աշխարհին է տվել,, իր խոսքում հստակեցրեց Բելգիայում Ռուանդայի ցեղասպանության խնդիրներով զբաղվող ներկայացուցիչը ;
Շուրջ երկժամյա անընդմեջ ելույթից հետո, հանդիսատեսը չէր կարողանում դուրս գալ դահլիճից, չէին դադարում հոտնկայս ծափահարությունները ; Հայրենիքից հեռու , բայց հայրենիքի կարոով լեցուն մեր հայրենակիցները հայրեննի կանչի մորմոքն էին զգում ; Արցունքոտ էին շատերի աչքերը ,իսկ սրտերում լուռ, հուզական խոր մրմունջն էր տիրում ; Ելույթի վերջում հանդիսատեսները ցանկանում էին լուսանկարվել, հուզմունքի ու երախտիքի սրտաբուխ խոսքեր փոխանակել Սիլվա Յուզբաշյանի հետ ; Անհուն համբերությամբ նա անհատական լուսանկարվեց դահլիճում գտնվող բոլոր ներկաների հետ ; Մթնոլորտն այնքան ջերմ ու անմիջական էր, ասես բոլորը ճանաչում էին միմյանց ; Կեսգիշերին միայն մեր հայրենակիցները հեռացան դահլիճից , իրենց հետ տանելով մեր մեծ գրողների խորունկ հուշերն ու Սիլվա Յուզբաշյանի արձագանքող ձայնը ;
Երեկոյի հաջորդ օրը Սիլվա Յուզբաշյանն այցելեց Բրյուսելի Հայ տան ,, Սևան,, շաբաթօրյա հայկական դպրոց ;Նա դպրոցին նվիրեց գեղանկարիչ Արթինի հեղինակած նկարը, ուր դպրոցի անվանը համահունչ պատկերված էր Սևանա լիճը ; Դպրոցի սաների հետ հանդիպման ժամանակ, երեխաներից գրեթե բոլորը հաստատակամ բղավելով ասում էին, որ մեծանան, անպայման գնալու են Հայաստան ապրելու ; Նրանցից ոմանք հպարտությամբ նշում էին, թե Հայաստանր լավ գիտեն, որ այն իրենց հայրիկի հայրենիքն է, իսկ մի քանիսն էլ անկեղծ ,վախվորելով բղավում, որ Հայաստանում պատերազմ է ; Երեխաները հայրենասիրական ոտանավորներ արտասանեցին, հատկապես բանաստեղծ Համո Սահյանի ,,Հայաստան ասելիս,, և ,,Ախր ես ինչպես վեր կենամ գնամ,, բանաստեղծությունները , որոնք հայրենիքին նվիրված սիրո իրական նկարագիրն են ;
Բրյուսելի „Հայ տան„ պարտեզում աճում են Հայաստանից բերված խաղողի վազեր և տարբեր մրգատու ծառեր; Այս տարի նռան ծառը չորս տարվա ընթացքում առաջին անգամ բերք էր տվել ; Ծառին կար ընդհամենը չորս նուռ և Սիլվա Յուզբաշյանին տրվեց առաջին նուռը քաղելու պատիվը ; <<Նուռը առատության խորհրդանիշն է համարվում և ինչպես կասեր Դանիել Վարուժանը՝ Արևելյան կողմը խաղաղություն թող ըլլա , Արևմտյան կողմը բերրիություն թող ըլլա …>> նուռը քաղելու պահին հուզական դողդողացող ձայնով Սիլվա Յուզբաշյանը հակիրճ արտաբերելով <<Անդաստան>> բանաստեղծությունը հավաստեց , որ նուռը կպահի խնամքով , որպես սիմվոլ, հիշատակ Բրյուսելի „Հայ տանից„;
Իր այցի ընթացքում, Սիլվա Յուզբաշյանը մասնակցեց նաև Բրյուսելի Հայ Առաքելական Սուրբ Մարիամ Մագթաղինե եկեղեցու կիրակնօրյա պատարագին, որը նվիրված էր 1999-ի հոկտեմբերի 27-ի ՀՀ ազգային ժողովի զոհերի հիշատակին ; Այնուհետև իր հարգանքի խոնարհումը մատուցեց նաև 1915-ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակը հավերժացնող խաչքարի մոտ;
Կարճատև , բայցև հագեցած այցի ընթացքում սփյուռքում ապրող մեր հայրենակիցներին Սիլվա Յուզբաշյանը բանաստեղծական շնչով հայրենադարձության ոգով տոգորեց , հայրենասիրության նվիրված հուշեր արթնացրեց, նրանց հոգում կրկին վերապրեցնելով հայրենիքի ձգող կանչը ;
Նա գնաց, թողնելով իր հետ բերված Հայստանյան մի կտոր արև ; Վերադարձից ճիշտ երկու օր անց , Բրյուսելը վերստին պատվեց անձրևային ամենօրյա իր շղարշով ու աշնանային սառնաշունչ քամիներով ;
Արաքս Սաֆարյան
Բրյուսել
